انرژی هسته‌ای؛ اهرم جنگ یا صلح
امروز تهران میزبان کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح اتمی است که در آن 14 وزیر امور خارجه، 10 معاون وزیر و 8 نماینده از سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی حضور دارند. نشست تهران تحقق این شعار را دنبال می‌کند که «انرژی هسته‌ای برای همه، سلاح‌ هسته‌ای برای هیچ کس». به بهانه این خبر نگاهی مختصر به موضوع انرژی هسته‌ای از منظر تحول تاریخی خواهد شد. اگر چه از نظر علمی کارنامه دستیابی به انرژی هسته‌ای و سیر تحول آن تاریخی طولانی و جدا دارد. امّا آنچه که نگاه به انرژی هسته‌ای برای مدار استراتژی قدرت دیده می‌شود از پایان جنگ جهانی دوم و بخصوص تقسیم جهان به دو ابرقدرت شرق و غرب و یا در اصطلاح سیاسی کمپ سوسیالیسم و کمپ سرمایه‌گذاری آغاز و رشد کرد. موضوع هسته‌ای به چگونگی توان تسلیحاتی هسته‌ای دستور رقابت اصلی مسکو و واشنگتن گردید. پنهان‌کاری در ساخت سلاح اتمی و تسلیحاتی که بعدها نام سلاحهای غیرمتعارف از انواع و اقسام سلاحهای شیمیایی و میکروبی را به خود اختصاص داد، اولین بار توسط دو ابرقدرت شرق و غرب یعنی شوروی سابق و آمریکا از پایان جنگ جهانی دوم کلید خورد و ادامه یافت. در این سیر تحول که انرژی هسته‌ای. بالاترین اهرم قدرت برای جنگ یا صلح نام گرفت. مسکو فضای تولید این تسلیحات را به کشورهای اقماری خود توسعه داد و آمریکا نیز با تعریف جهان سرمایه‌داری در برابر جهان سوسیالیسم، کشورهای دوست و در اقمار خود را به سوی تولید تسلیحات هسته‌ای هدایت کرد. کشورهای اروپایی از شرق اروپا و غرب یکی پس از دیگری وارد میدان این پنهان‌کاری همراه مسابقه تسلیحاتی شدند. در این میان بهره‌گیری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای بخصوص در تولید انرژی برق و خدماتی انجام گرفت که از این طریق به پیشرفت تولید صنعتی و علمی و علی‌الخصوص استفاده در دانش پزشکی در مسیر رشد علمی آن، موضوعیت یافت به طوری که از محورهای توسعه دست‌یابی به توان علمی انرژی هسته‌ای گردید.
روس‌ها کشورهای اقماری خود را که در دیوار اتحاد جماهیر شوروی بودند و با پذیرش مرکزیت مسکو در شرق اروپا و حتی در جنوب شرقی آسیا را برای توسعه اهرم قدرت خود تجهیز می‌کردند. آمریکایی‌ها نیز مجوز استفاده از انرژی هسته‌ای را بر کشورهای همراه خود صادر و میدان ایجاد نیروگاه‌های هسته‌ای را برای کشورها در مدار غرب باز می‌کردند. آمریکا و اروپا با داشتن ایران در مدار خود که رژیم شاهنشاهی را در دایره سلطه و نفوذ خویش می‌دانستند، پرونده ساخت نیروگاه هسته‌ای در بوشهر را امضاء و آن را بصورت قرارداد همکاری با ایران آغاز کردند. آنچه که امروز در دایره تبلیغات سیاسی با جمله «پنهان کاری» در انرژی هسته‌ای نامیده می‌شود، میراث جنگ قدرت دو ابرقدرت شرقی و غربی است که از سوی مسکو و واشنگتن پایه‌گذاری شد و تا امروز درحالی که همچنان مسکو و واشنگتن بزرگترین انبارهای بمب‌های اتمی میکروبی و سلاح‌های غیرمتعارف را در اختیار دارند، علیرغم معاهدات منع تولید این سلاح‌ها و یا محو و نابود کردن تسلیحات اتمی همچنان پنهان‌کاری ادامه دارد که خطر بزرگ برای صلح جهانی است.
جهان با تعریف دو ابرقدرتی فرو ریخت و دیوار شرقی و غرب در آلمان که سمبل چنین تعریف و توصیفی از جهان بود، برچیده شد. در تعریف جدید از جهان و از پایان سال‌های قرن گذشته و سال‌های اخیر از قرن جدید میلادی همه کشورها شعار دستیابی به معاهدات و قوانین جدید درباره تولید انرژی هسته‌ای را می‌دهند درحالی که همچنان آن را قدرت و اهرم جنگ یا صلح می‌خوانند.
در این سالها کشورهایی مانند پاکستان، هندوستان، کره جنوبی با تولید و آزمایش سلاح اتمی یا (بمب اتمی) خود را به عضویت باشگاه کشورهای دارای سلاح اتمی معرفی کردند. آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای که در تعریف خود اصلی‌ترین مرکز و ارگان وابسته به سازمان ملل با تعریف «حقوقی و علمی» است برای سامان‌بخشی حقوقی و علمی به موضوع انرژی هسته‌ای در صحنه بین‌المللی ظاهر شد. اسرائیل و آمریکا بعداز گذشت بیست و پنج سال هنوز معاهدات ان‌پی‌تی و پروتکل‌های الحاقی آن را که جهت‌گیری حقوقی، علمی برای مسیر صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای دارد، امضاء نکرده‌اند و خود را در مقام پاسخگویی در تحقیق و «راست‌آزمایی» سلاح‌های اتمی نمی‌دانند.
آنچه که امروز آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی از جمله انگلیس، فرانسه و آلمان در پی آنند در اصل ادامه همان تعریفی است که در مفهوم استراتژی قدرت در جهان دارند و برای هر کشوری که دارای استقلال است و یا روابط سیاسی مورد پذیرش آنها را ندارند، موانع در مسیر دستیابی به انرژی هسته‌ای ایجاد می‌کنند. در این مسیر آمریکا و اتحادیه اروپا آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را که در اصل و باید تعریف حقوقی، علمی داشته باشد به تعریف سیاسی براساس اعمال قدرت خود سوق می‌دهند. در این سال‌ها خوشبختانه دو فصل از انرژی هسته‌ای از یکدیگر جدا شده است و انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز، نامی است که همه برای ایجاد و بهره‌گیری از آن توافق دارند. اما هنوز همین توافق به میزان روابط سیاسی و یا اقتصادی هر کشوری با غرب، بخصوص آمریکا و اروپا سنجیده می‌شود. به طوری که اغلب تحلیلگران مستقل می‌گویند و می‌نویسند، اختلاف آمریکا با ایران سیاسی است و درباره اصل حقوقی و علمی انرژی هسته‌ای کنفرانس تهران با شعار انرژی هسته‌ای برای همه، سلاح هسته‌ای برای هیچ کس، در فضای کنونی بین‌المللی که آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان در تلاشند تا جمهوری اسلامی ایران را متهم به تولید سلاح‌های هسته‌ای معرفی کنند، گام مفید و مؤثری برای حقانیت مواضع ما و گشایش مسیر برای ادامه فعالیت‌های صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای ایران است.
جمهوری اسلامی ایران با ادامه فعالیت‌های علمی برای دست‌یابی به انرژی هسته‌ای، تفکیک اهرم قدرت بودن این انرژی برای جنگ یا صلح را در جهان ابداع کرد. جمله، انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را ایران بعنوان حقی از حقوق مسلم دولت‌های مستقل در نظام حقوق بین‌الملل حک کرد بطوری که همه کشورها پذیرای اصل بهره‌گیری از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای شده‌اند و آن را از حقوق طبیعی و واقعی ملت‌ها و دولت می‌دانند.

نویسنده: ابوالقاسم قاسم زاده
منبع :‌باشگاه اندیشه